06-31069157 info@tanjao.nl
ADHD: Een Brein zonder Dimmer (Over Paralysis en Flow)

ADHD: Een Brein zonder Dimmer (Over Paralysis en Flow)

ADHD: Een Brein zonder Dimmer

(Over Paralysis en Flow)

De foto’s

Ik heb dit artikel al geschreven. Hij is af. Ik moest nu de foto voor de blog verzinnen en ik vind dit best een lastige. Om te delen bedoel ik. Want er over schrijven, de ADHD Paralysis is één, een foto erbij zoeken is dan weer een heel ander ding. Niet die leuke foto van de vrolijke Tannie voor een zelf-geschilderd kunstwerk. Nee da’s een makkie. Die is leuk. De leuke Tannie. Maar er is een keerzijde aan mij die ik niet deel. Omdat ik daar zelf niet mee geconfronteerd wil worden, maar die er wel is (geweest). De andere kant van mij. Anxiety, depressie, paralysis, burnout. Overleven in een wereld die niet voor mij gemaakt lijkt te zijn. Alleen mijn inner circle kent deze. En in 2024 maakte ik deze selfie (zwart wit) op de donkerste bodem van mijn zijn. Ik wist niet waarom, maar ik moest toen mijn intens gevoel van machteloosheid, moedeloosheid en teleurstelling in mezelf vast leggen. En nu deel ik die met de wereld. Fokking hell. Dus dat. Even als intro. En door naar 2025:

Productief in de Flow anno 2025

Rond acht uur ’s ochtends begin ik meestal met webdesignen, leren, ideeën bedenken en creëren. Deze week heb ik een flinke blog de deur uitgedaan, twee mock-landing pages ontworpen én ontwikkeld, en me tijdens het proces veel nieuwe webdesigntechnieken eigen gemaakt. Vandaag is alweer donderdag en gisteravond laat heb ik de eerste outlines gemaakt voor de derde landing page van deze week. Met deze productiviteit doe ik meer in drie dagen dan ik eerder deed in een jaar. Of zelfs in tien jaar.

Ik heb ADHD. Hoe kan ik zo productief zijn? Ineens?

Ik heb het eerder meegemaakt, die flow en hyperfocus. Er is op deze aarde niets dat meer belonend is dan dat. Better than sex, I swear! Hyperfocus en flow zijn voor een ADHD’er zo intens fantastisch, dat het bijna onmogelijk is om het in woorden te vangen. Alles valt op zijn plek; het voelt alsof je leeft in je ultieme potentie.

De Andere Kant: Mijn Lange ADHD Paralysis

Maar er is ook een keerzijde. Een hele donkere. En dat is paralysis. Volledig bevroren zijn in je doen en laten, gevangen in een onzichtbare muur die je niet kunt doorbreken. Het gaat gewoon niet. Niet vooruit, niet achteruit. Stilstand.

Ik zeg wel eens gekscherend: “Ik ben geboren zonder dimmer. Ik heb alleen een aan- en uitknopje.” Waar neurotypische mensen gewoon dóen, schakel ik als ADHD’er alleen tussen de uitersten van het spectrum. Alles of niets. Ik rook 40 sigaretten per dag, drink tien flessen wijn per week en eet een koe op… óf ik ben een geheelonthoudende, niet-rokende veganist (waarbij ik nadrukkelijk wil vermelden dat ik al 13 jaar geen dieren meer eet, omdat ik het moreel niet ok vind).

ADHD-Paralysis

Mijn vingers rusten op het toetsenbord, maar ik vind de woorden niet. Tranen prikken achter mijn ogen als ik terugdenk aan de eindeloze fases van inactiviteit, depressie, anxiety in mijn leven. Want ADHD-paralysis is niet zomaar even geen zin hebben. Het is geen uitstelgedrag of een ‘lui’ momentje. Het is alsof een gigantische zwaartekracht je op de bank duwt, volledig verlamd.

Verlamd op de bank, onder een deken, series bingen. En niet op de prettige manier waarbij je op een zondagmiddag lekker met een kop thee en je kat op schoot een paar afleveringen kijkt. Nee… ik bedoel dag in, dag uit, elke wakkere minuut gevangen in dat nietsdoen. Zelfs rechtop staan lijkt een onmogelijke opgave. Deze uitputtende, verlammende staat van zijn is geen onschuldige fase – het is slopend, geestelijk én lichamelijk.

Waarom Paralysis zo Lang Kan Aanhouden

ADHD’ers kunnen zich zo schuldig en minderwaardig voelen als ze niet van de bank kunnen komen. Maar deze ADHD-paralysis is geen karakterfout, of  kwestie van gebrek aan wilskracht. Het is een neurologisch fenomeen dat voortkomt uit een onbalans in het brein. De twee belangrijkste factoren zijn dopamine en norepinefrine, neurotransmitters die cruciaal zijn voor motivatie, focus en het vermogen om te handelen.

De neurologie erachter

Dopaminetekort

ADHD’ers hebben een lager basale dopamine-activiteit in de prefrontale cortex, het hersengebied aan de voorkant van ons brein, dat verantwoordelijk is voor plannen, beslissen en organiseren. Dit betekent dat taken die niet direct belonend zijn, simpelweg niet genoeg ‘brandstof’ geven om het brein te activeren. Zelfs de simpele gedachte om een taak te starten kan super overweldigend zijn, puur omdat de beloning nog niet ervaren wordt.

Overweldiging en Burnout

Het ontbreken van een ‘dimmer’ betekent dat ADHD’ers schakelen tussen aan en uit. Na een periode van hyperfocus (met intense dopaminepieken) kan het brein volledig uitgeput raken. Dit leidt tot een fase waarin paralysis als een natuurlijke reset fungeert. Een grote maar hierbij is dat het veel te lang kan aanhouden. Dit resulteert dan in een vicieuze cirkel van stress en extreme vermoeidheid.

Stress en Cortisol

Want ADHD-Paralysis wordt een langdurige en chronische kwestie door de aanhoudende stress die het genereert. Een ADHD-brein staat namelijk nooit UIT. Er is altijd dat sluimerende gevoel van iets willen doen, iets moeten doen. Omdat je weet dat je zoveel KAN. Inactiviteit is dan simpelweg het verdoen van je eigen talenten en capaciteiten. Maar…Wanneer je je bewust bent van alle dingen die je zou moeten doen, stijgen de cortisolniveaus in je lichaam. Dit beïnvloedt de executieve functies in de prefrontale cortex nog verder, waardoor zelfs de simpelste handeling onmogelijk lijkt.

De Impact van ADHD-Paralysis

Het actieve (zichzelf naar beneden pratende) brein van de ADHD’er zorgt er echter voor dat stresslevels en cortisol, maar blijven oplopen. Dit kan resulteren in burnout/ bijnieruitputting (de bijnieren produceren cortisol) en (extreme vormen van) chronische vermoeidheid. I’ve been there, got the T-shirt en hell is er vast niks bij.

De effecten van langdurige paralysis zijn zodoende diepgaand en kunnen leiden tot gevoelens van schuld, schaamte, depressie en een blijvend gevoel van totale machteloosheid. Het is een uitputtende staat waarin je vaak harder voor jezelf wordt, terwijl je eigenlijk begrip en zelfzorg nodig hebt.

Inzicht

ADHD is een spel van uitersten op elk denkbaar vlak. Maar door inzicht in de neurologische mechanismen te krijgen, kunnen we misschien meer begrip ontwikkelen voor onszelf en leren hoe we ons brein beter kunnen ondersteunen. Want we zijn niet lui…. Ons brein werkt simpelweg op een andere manier. En dat maakt ons uniek.

Mijn tips:

Ergens voelt het raar om tips te geven. Ik heb namelijk de hele cyclus van ADHD-verlamming helemaal doorgemaakt tot het absolute uiterste, waarbij ik mezelf zo over de afgrond heb gewerkt dat ik een chronische stress-immuniteits-stoornis er aan heb overgehouden. Praktisch gezien betekent dit voor mij dat ik heel veel dingen moet doen èn moet laten, om te kunnen functioneren. Ik zeg niet dat dit voor jou ook geldt: maar voor mij werkt het. Ik vermeld alleen de belangrijkste.

Junkfood

Dit is een zeer uitgebreide term die vatbaar is voor velerlei interpretaties. Wat is junkfood? Gefrituurd eten, een kroket uit de muur of een diepvriespizza? Of alles wat tot op zekere hoogte bewerkt is? Ik persoonlijk heb gemerkt dat ik het best functioneer op ‘whole foods’ die ik zelf klaar maak. Maar volg hierin vooral jouw eigen proces, ritme en gevoel en let goed op wat je lichaam je vertelt. Weet dat ADHD’ers extreem verslavingsgevoelig zijn. Dus zeker ook voor ‘slecht eten’. Ik in ieder geval wel. Zie ook hieronder.

Suiker/ koolhydraten

15 Jaar geleden kwam ik er al achter dat ik mijne extreme PMS wat in toom kon houden door in de week voor mijn menstruatie geen brood en suiker te eten. Het schommelen van mijn bloedsuiker maakt dat ik enorme stemmingswisselingen kreeg. Ik merkte later dat als ik helemaal geen suiker of koolhydraten (koolhydraten zitten o.a. in brood, pasta, rijst, aardappelen, maïs, snoep, chocola, koekjes en in zoet of gedroogd fruit) at, ik veel meer in balans ben en blijf. Ik krijg wel koolhydraten binnen, maar dan bijvoorbeeld via rauwe cacao, pinda’s, noten en wat niet zoet fruit, zoals tomaat, paprika, courgette en aubergine (in bijna alles zit wel wat koolhydraten, maar ik hou het onder de 50 gram per dag).

Belangrijk: Ik ben extreem suiker-verslaafd (brood, koekjes, pizza, chips, croissantjes, alles met chocola) en hiervan afkomen was moeilijker dan stoppen met roken of drinken!! Onderschat dit niet. Ik ga er nog een blog over schrijven!

Koffie en cola

En geloof me…. Voor een ADHD’er is dit echt EEN GROOT DING!!! Wij ADHD’ers houden hiervan, want het geeft een onmiddellijke Dopamine-boost. Maar misschien omdat ik ook Autisme heb en Anxiety, word ik er verschrikkelijk onrustig van. De langere termijn nadelen zijn groter dan de korte termijn voordelen voor mij. Heeeeeel af en toe drink ik een kop koffie of een colaatje en weet dan dat ik daar de rest van de dag last van heb. (Maar Oh zo lekkerrrrr!! Mjammie…)

Lichaamsbeweging en contact met de natuur

Wat ik wel doe is veel bewegen. Dansen, wandelen, zwemmen en soms een fitness workout. Maar tijdens mijn ADHD-paralysis/ burnout die vele jaren duurde, kon ik niet van de bank afkomen en bewoog ik niet. Het lukte niet. Ik had geen grammetje Dopamine of energie in mijn lijf meer over.

Hoe je vanuit zo’n situatie in beweging komt is door EXTREEM. KLEINE. STAPJES. VOORUIT te doen. Hele kleine babysteps. Echt… trust me. Geen grote dromen, geen grote plannen of doelen, nee gewoon kleine, schattige haalbare doeltjes om mee te starten. Naar de keuken en terug tien keer per dag. Op de bank wat armspieroefeningen doen. De tuin in, 5 minuten in de ochtendzon, rondje steeg naar de straat en weer terug. Dan 1000 stappen per dag en langzaam opbouwen. 1 Minuut bewegen op je favoriete nummer. Dat wordt na een paar weken misschien 5 minuten dansen. Heel klein beginnen is hier echt het dringende advies. Maar blijf consistent elke dag doen en opbouwen. Ik schreef er een blog over (hoe ik van deze ADHD-paralysis naar 4 miljoen stappen in een jaar ging).

Medicatie

Ik wil hier eerlijk over zijn, omdat ik weet dat medicatie een gevoelig onderwerp is. Ik heb jarenlang geprobeerd zonder medicatie te functioneren. En ja, ik heb het een en ander bereikt zonder. Maar mijn overactieve brein had uiteindelijk zoveel schade opgelopen door stress en anxiety, dat ik het niet meer alleen aankon.

Methylfenidaat (Ritalin) heeft voor mij het verschil gemaakt. Het brengt rust in mijn hoofd. Geen constante piekergedachten, geen onrust, maar eindelijk helderheid. Het helpt me om te focussen en projecten af te maken. Ook helpt het me om weer sociaal actief te zijn, vriendschappen te (durven) onderhouden en ik ben zelfs alweer een beetje aan het daten 😉)

Ik begrijp het als je huiverig bent voor medicatie – dat was ik ook. En misschien werkt het niet voor iedereen. Maar voor mij is het een tool waarmee ik eindelijk mezelf een beetje ‘normaal’ kan voelen. En dat is onbetaalbaar.

Moraal van het verhaal?

Deze tips werken voor mij. Misschien ook voor jou, misschien niet. Maar wat ik vooral wil meegeven, is dat we begrip mogen hebben voor onszelf. ADHD-paralysis is geen luiheid of zwakte. Het is een neurologisch fenomeen. En met de juiste aanpak, hoe klein ook, kunnen we langzaam uit die verlamming klimmen en gaan LEVEN in plaats van OVERLEVEN, want dat hebben we lang genoeg gedaan (en hebben we ook geperfectioneerd inmiddels).

En wat ik ook belangrijk vind om te zeggen dat ik met deze blog geen hoera-verhaal wil afsteken. Zo van: Doe effe wat ik doe en POEF-weg zijn al je zorgen. Want zo werkt het helaas niet. Was het maar zo’n feest. Maar het is te doen. Babysteps….Echt… ❤️

Deel jouw ervaringsverhaal met ADHD flow en paralysis-burnout alsjeblieft hieronder, mag ook anoniem (dan voel ik me ook niet zo alleen 😊 )….

Liefs, Tanja xxx

 

 

Wat is synesthesie? Een kijkje in mijn kleurrijke brein

Wat is synesthesie? Een kijkje in mijn kleurrijke brein

Wat is synesthesie? Een kijkje in mijn kleurrijke brein

Al zolang ik me kan herinneren, zie ik kleuren bij letters, cijfers, dagen van de week en maanden. Dit is niet iets dat ik heb aangeleerd of bewust heb bedacht; het is gewoon hoe mijn brein werkt en ik weet niet beter dan dat het er is en altijd is geweest. Voor mij is het volkomen normaal dat woensdag groen is, net als het cijfer 3. Deze ervaringen vallen onder de noemer synesthesie, een neurologisch fenomeen waarbij zintuiglijke ervaringen met elkaar vervlochten raken.

 

Wat is synesthesie precies?

Synesthesie betekent dat het ene zintuig automatisch een ervaring in een ander zintuig oproept. Voor sommigen betekent dit dat ze muziek in kleuren zien, of dat muziek wordt omgevormd in allerlei patronen en kleuren, terwijl anderen smaken proeven bij het horen van bepaalde woorden. In mijn geval ervaar ik onder andere cijfers, letters en woorden als kleuren, wat me helpt bij allerlei dagelijkse activiteiten.

Ik gebruik mijn synesthesie bijvoorbeeld bij hoofdrekenen. Hoewel ik niet bewust optel of aftrek, “zie” ik kleurblokken in mijn brein die zich opstapelen als een soort Tetris-spel. Deze blokken vormen een kleurtoren en die toren vertelt me de uitkomst. Het gebeurt denk ik allemaal in mijn rechterhersenhelft, waar taal en logica geen rol spelen. Ik kan door een winkel lopen, zoals Ikea, en zonder bewust de prijzen op te tellen weten dat het totaalbedrag bijvoorbeeld 310 euro is. Deze “kleurcodes” die mijn brein maakt, zijn onveranderlijk en geven me een gevoel van zekerheid die ik niet anders kan verklaren.

Kleurrijk en creatief

Ik word soms een creatief en kleurrijk persoon genoemd. En kleur is (misschien ook wel vanwege mijn synesthesie) mijn houvast. Als autist vind ik onder de mensen zijn altijd spannend en kleur geeft mij dan rust en houvast. Zo zul je mij altijd gekleed zien met matchende kleuren. Als ik gifgroene enkellaarsjes aan heb, kun je er zeker van zijn dat ik een bijpassende armband of sjaal draag. Dolblij word ik van mensen die ook color-coordinated zijn. Wil je mij blij maken? Draag paarse oogschaduw bij je paarse shirt 😉. Mensen (vrienden en collega’s bijvoorbeeld) deel ik voor mijn eigen gemoedsrust en ontspanning het liefste in in kleurcodes. Gezichten herken ik niet goed en namen onthoud ik niet, maar als ik je geboortedatum, leeftijd, lengte, gewicht en de leeftijden van je naasten weet, dan ontstaat er een voor mij heel geruststellende ‘persoonlijke kleurcode’. Ik heb inmiddels geleerd dat ik niet naar persoonlijke details moet vragen en als ik dat al doe dan doe ik dat ongemerkt, tussen neus en lippen en de details sla ik op.

De link met autisme en hoogbegaafdheid

Synesthesie is zeldzaam maar niet uitzonderlijk. Schattingen over de prevalentie lopen uiteen van 1 op de 2.000 tot 4% van de bevolking. De variatie hangt af van hoe breed het fenomeen wordt gedefinieerd.

Synesthesie komt wel veel vaker voor bij mensen met autisme en hoogbegaafdheid. Het is alsof deze neurotypes een extra dimensie aan waarneming hebben, wat vaak gepaard gaat met een verhoogde gevoeligheid voor details en patronen. En ze kunnen vaak extra verbindingen in hun hersenen behouden. Dit kan bijdragen aan hun vermogen om patronen te herkennen en complexe problemen creatief op te lossen. Synesthesie kan informatieverwerking intuïtiever maken, wat een voordeel biedt bij abstract denken en artistieke expressie.

Superpower

Voor mij voelt het als een soort superkracht (waarvan ik niet wist dat ik die had) die me helpt informatie te ordenen en beter te begrijpen. Het verklaart ook waarom veel synestheten creatief zijn; hun unieke manier van waarnemen opent de deur naar innovatieve en artistieke uitingen. Als jongerencoach had ik enorm creatieve en muzikale synesthetische jongeren onder mijn hoede, waar ik dit fenomeen ook bij gezien heb.

Waarom ontstaat synesthesie?

De precieze oorzaak van synesthesie is nog niet volledig begrepen, maar onderzoekers vermoeden dat het te maken heeft met extra verbindingen tussen verschillende hersengebieden. Bij de meeste mensen worden deze verbindingen tijdens de ontwikkeling “gesnoeid”, maar bij synestheten blijven ze intact. Dit leidt tot een rijkere, meer complexe manier van waarnemen, waarin de zintuigen voortdurend met elkaar in gesprek lijken te zijn.

Wetenschappelijk onderzoek

Er is (toevallig Nederlands) onderzoek dat aantoont dat mensen met synesthesie meer en sterkere verbindingen hebben tussen verschillende hersengebieden. Een studie uitgevoerd door psychologen Romke Rouw en Steven Scholte van de Universiteit van Amsterdam gebruikte diffusion tensor imaging (DTI) om de witte-stofbanen in de hersenen te onderzoeken. Zij ontdekten dat synestheten inderdaad meer verbindingen hebben tussen hersengebieden, wat suggereert dat hun hersenen anatomisch anders zijn dan die van niet-synestheten.

Daarnaast heeft neurowetenschapper Tessa van Leeuwen van de Radboud Universiteit onderzoek gedaan naar synesthesie. Zij ontdekte dat bij mensen met synesthesie de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor verschillende zintuiglijke waarnemingen sterker met elkaar verbonden zijn. Dit verklaart waarom een stimulus in het ene zintuig automatisch een ervaring in een ander zintuig oproept.

Deze bevindingen ondersteunen het idee dat de unieke ervaringen van synestheten voortkomen uit een verhoogde connectiviteit en activiteit tussen specifieke hersengebieden.

De voordelen van synesthesie

Synesthesie biedt praktische voordelen. Het helpt me niet alleen om dingen beter te onthouden, zoals telefoonnummers en geboortedata, maar het maakt ook dat ik vaak intuïtief dingen “weet”. Dit voelt soms als een onverklaarbare zekerheid, maar voor mij is het logisch omdat mijn kleurcodes nooit veranderen. Het maakt mijn wereld kleurrijker, levendiger en, in veel opzichten, eenvoudiger.

Synesthesie is een prachtige herinnering aan hoe divers en uniek het menselijke brein kan zijn. Voor mij is het niet alleen een neurologische eigenschap, maar ook een integraal onderdeel van wie ik ben en hoe ik de wereld ervaar: Als kleurrijke typetje met veel creativiteit, een druk brein en veel fantasie!

 

Ik zou het ontzettend op prijs stellen als je hieronder jouw ervaring(en) zou willen delen met autisme, ADHD, hoogbegaafdheid in combinatie met Synesthesie. Welke vorm jij ook hebt, alle reactie is welkom!

En ook ben je welkom om deze informatie of de afbeelding te delen met bronvermelding.

Liefs, Tanja ❤️

 

× Hoe kan ik je helpen?